Przewóz materiałów podatnych na samozapalenie – klasa 4.2 ADR

Wyobraź sobie, że masz do czynienia z produktem który na twoich oczach zaczyna się samoistnie nagrzewać. Wystarczy, że ma styczność z tlenem i po prostu staje się coraz cieplejszy. Jeżeli brzmi groźnie to wyobraź sobie teraz, że widzisz produkt który wydaje się niepozorny ale wystarczy krótki kontakt z powietrzem i samoczynnie zaczyna się palić! Te pierwsze materiały nazywamy samonagrzewającymi się a drugie piroforycznymi. Wszystkie one należą do klasy 4.2 wg ADR czyli materiałów podatnych na samozapalenie. Jak już zapewne się domyślasz, ich transport jest dozwolony ale zanim do niego dojdzie należy zadbać o wiele aspektów dotyczących bezpieczeństwa przewozu. Po pierwsze materiałów klasy 4.2 pod żadnym pozorem nie będziemy przewozić w kontenerach do przewozu luzem.

Przykłady materiałów podatnych na samozapalenie klasy 4.2 ADR

Oto kilka ciekawych przykładów z tej klasy i odrobina informacji na ich temat:

• BOROWODOREK GLINU – materiał podatny na samozapalenie, który co bardzo ciekawe, dodatkowo w zetknięciu z wodą wydziela gazy palne.
• MATERIAŁ SAMONAGRZEWAJĄCY SIĘ STAŁY UTLENIAJĄCY I.N.O. – tu akurat przewóz jest zabroniony, co jest bardzo logiczne: ten materiał nagrzewa się w skutek kontaktu z tlenem a w dużych ilościach i po długim czasie samoistnie się zapala. I kto mu ten tlen dostarcza? On sam, bo przecież się utlenia! Jest samowystarczający i dlatego nie wolno tego samonakręcającego się produktu przewozić.
• PENTABOROWODÓR – ciekły materiał nieorganiczny podatny na samozapalenie a do tego jeszcze trujący.
• METYLAN SODU – materiał stały nieorganiczny podatny na samozapalenie i jeszcze dodatkowo żrący.
• WĘGIEL (patrz zdjęcie) – też jest podatny na samozapalenie. Jednakże niezmielony węgiel kamienny, koks i antracyt, spełniające kryteria klasyfikacyjne dla klasy 4.2, III grupa pakowania (czyli słabo niebezpieczne), nie podlegają przepisom ADR. I rzeczywiście powszechnie spotykanym zjawiskiem jest węgiel przewożony luzem. Warto też wiedzieć, że węgiel  aktywny wytwarzany w procesie aktywacji parą wodną nie podlega przepisom ADR.

W zależności od konkretnego produktu będziemy mogli go przewieźć w cysternie lub w sztukach przesyłek, lub na oba sposoby. W poprzednim artykule (dot. klasy 4.1) opisałam przykład doboru opakowania do materiału. Dla odmiany w tym artykule podam przykład przewozu UN 1380 PENTABOROWODÓRU w cysternie.

Opis przewozu w cysternie zgodnie z ADR

Pentaborowodór (UN1380) jest materiałem ciekłym który można przewozić w cysternie o kodzie L21DH. To bardzo ciekawy przykład, gdyż zgodnie z hierarchią zagrożeń jest to cysterna o najwyższych zabezpieczeniach, co tylko potwierdza poziom zagrożenia. Poniżej kilka słów o tej cysternie.

L21DH

L – cysterna dla materiałów w postaci ciekłej (ciekłe lub stałe dostarczone do przewozu w stanie stopionym);

21 – minimalne ciśnienie obliczeniowe w barach;

D – cysterna z górnymi otworami do napełniania i rozładunku bez otworów poniżej powierzchni materiału ciekłego;

H – cysterna zamknięta hermetycznie.

Dodatkowo kilka wybranych przepisów szczególnych:

Podczas przewozu powinny być założone pokrywy ochronne zamknięć. Zamknięcia powinny być zabezpieczone za pomocą zamykanych kołpaków z blokadą zamknięcia. Cysterna, poza innymi wymaganymi, powinna być zaopatrzona w napis „Nie otwierać podczas przewozu. Materiał samozapalny.”

Oznakowanie cysterny

Oznakowanie cysterny będzie składało się z tablicy barwy pomarańczowej z numerem rozpoznawczym zagrożenia „333” na górze i numerem UN „1380” na dole. Jeżeli w całym zbiorniku przewożony jest tylko ten materiał to tablice należy powiesić z przodu i z tyłu jednostki transportowej. Oczywiście nie możemy zapomnieć o nalepkach po obu bokach zbiornika i na końcu zgodnie z poniższym wzorem.

Dodatkowo cysterna powinna być zaopatrzona w „tabliczkę znamionową” tj. metalową tabliczkę, odporną na korozję, trwale przymocowaną w miejscu łatwo dostępnym dla kontroli. Powinna zawierać, co najmniej poniższe dane (ewentualnie umieszczone bezpośrednio na ściankach zbiornika jeżeli jego wytrzymałość nie zostanie zmniejszona):

– numer zatwierdzenia typu;

– nazwa lub znak producenta;

– numer fabryczny;

– rok produkcji;

– ciśnienie próbne (ciśnienie manometryczne);

– ciśnienie obliczeniowe zewnętrzne;

– pojemność zbiornika – a w przypadku zbiorników wielokomorowych, pojemność każdej komory, – a następnie symbol „S”, jeżeli zbiornik lub komory o pojemności większej niż 7500 litrów podzielone są falochronami na przestrzenie o pojemności nie większej niż 7500 litrów;

– temperatura obliczeniowa (tylko wtedy, gdy jest ona wyższa niż +50 °C lub niższa niż -20 °C);

– data i rodzaj ostatniego badania;

– stempel rzeczoznawcy, który przeprowadził badania;

– materiał zbiornika wraz z normą materiałową, jeżeli to możliwe i wykładzina ochronna, o ile występuje;

– ciśnienie próbne zbiornika w całości i w komorach, w MPa lub w barach (ciśnienie manometryczne), jeżeli ciśnienie w komorach jest niższe od ciśnienia w zbiorniku;

nazwa właściciela lub użytkownika;

– masa własna pojazdu-cysterny; oraz

– największa dopuszczalna masa całkowita pojazdu cysterny.

Zbiornik powinien posiadać, co najmniej jeden punkt uziemiający, oznaczony odpowiednim symbolem i dający możliwość połączenia elektrycznego.

Już powoli kończę, ale jeszcze jedna informacja dotycząca tego przewozu o której chciałabym wspomnieć…

Gdy masa całkowita lub objętość całkowita materiału w cysternie przekracza 3000 litrów to przewóz ten podlega pod przepisy o nadzorowaniu.

Podobnie jak w innych artykułach powyższe zagadnienie omówiłam pod wybranym kątem, nie opisując wszystkich czynności związanych z przewozem. Dotyczy to np. przewozu przez tunele, przepisów o towarach dużego ryzyka czy wyposażenia ochronnego. Z jednej strony posługuję się przykładami bo w ten sposób najprościej zrozumieć trudne tematy. Z drugiej strony prezentuję odbiorcy jak zagadnienia związane z ADR są zawiłe i jak ważne jest wsparcie Doradcy. Być może któryś z moich czytelników akurat poszukiwał w internecie informacji na temat przewozu pentaborowodoru (UN1380) w cysternie. W takim razie cieszę się, że mogłam pomóc. Ale nie oznacza to, że temat wyczerpałam lub że można samodzielnie interpretować przepisy nie posiadając stosownych uprawnień – inspirując się jedynie tym artykułem.

Doradca ADR RID

Safety Lady Angelika Wójtowicz